Συμβιβασμός με την Κρίση Redux (*)

Όταν οι σώφρονες αδυνατούν να ανταπεξέλθουν στις δανειακές τους συμφωνίες κρίνουν αλλαγές σε αυτές τις συμφωνίες στην βάση του αν μακροπρόθεσμα, με αυτές τις αλλαγές, το χρέος τους γίνεται λιγότερο ή περισσότερο δυσβάστακτο. Οι άφρονες θριαμβολογούν όταν καταφέρνουν να αποσπάσουν από τους δανειστές τους κι άλλα μεσοπρόθεσμα δάνεια, ανεξάρτητα από το εάν η βιωσιμότητα του χρέους τους παραμένει στο Ναδίρ.

Πριν κρίνουμε την τελευταία συμφωνία του Eurogroup, και το εάν η ανακούφιση που κι αυτή η δόση κατακτήθηκε, είναι δικαιολογημένη ή όχι, ας δούμε τι ακριβώς συμφωνήθηκε.


1. Μείωση των επιτοκίων του Μνημονίου 1 κατά 1%.

2. Αναβολή των αποπληρωμών του κεφαλαίου των δανείων από το Μνημόνιο 2 για 15 χρόνια και των τόκων που προκύπτουν από αυτά τα δάνεια για 10 χρόνια.

3. Απόδοση στο ελληνικό δημόσιο μέρους από τα κέρδη που βγάζει η ΕΚΤ από το γεγονός ότι αγόρασε (την περίοδο 2010-1) ελληνικά ομόλογα κοψοτιμής ενώ τώρα το ελληνικό δημόσιο τα αποπληρώνει στο ακέραιο. Τα κέρδη αυτά η ΕΚΤ τα αποδίδει, έως τώρα, στους εταίρους μας (ανάλογα με την συμμετοχή τους στο κεφάλαιο της ΕΚΤ). Αυτό που τώρα συμφωνήθηκε είναι ότι μεγάλο μέρος των κερδών αυτών θα επιστρέψουν στο ελληνικό δημόσιο.

4. Ανακοίνωση της πρόθεσης (όχι όμως κάτι πιο συγκεκριμένο) για επαναγορά χρέους του ελληνικού δημοσίου, χρέους το οποίο εκδόθηκε (υπό την μορφή ομολόγων του αγγλικού δικαίου) μετά το PSI σε υποχρεωτική/εθελοντική αντικατάσταση των παλαιότερων ομολόγων που κουρεύτηκαν.

Ας δούμε τι μπορούμε να περιμένουμε ρεαλιστικά από την κάθε μία από αυτές τις αποφάσεις:

1. Εφόσον η μείωση των επιτοκίων περάσει από όλα τα κοινοβούλια (βλ. επόμενη πρόταση), το μέτρο αυτό θα μειώσει το δημόσιο χρέος κατά 2 δις ή κατά 1,5% με 2,5% του ΑΕΠ. Λέω «εφόσον» καθώς δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι αυτή η μείωση έχει διαφορετικό αντίκτυπο σε διαφορετικές χώρες. Π.χ. για την Γερμανία που δανείζεται εκ μέρους μας με χαμηλό επιτόκιο, θα μείνει και κάποιο κέρδος (αν τους αποπληρώσουμε στο ακέραιο με το νέο επιτόκιο). Όμως οι άμοιρες Ιρλανδία, Πορτογαλία, Ισπανία και Ιταλία (που έχουν εγγυηθεί κι αυτές μέρος των δανείων μας του Μνημονίου 1) θα πρέπει να βάλουν, υπό συνθήκες τραγικές για τις ίδιες, το χέρι στην τσέπη. Θα το κάνουν; Μόνο αν τους το επιβάλουν οι της τρόικα (κάτι που δεν είναι ό,τι καλύτερο για εμάς εφόσον προσβλέπουμε σε μια μελλοντική συμμαχία μαζί τους).

2. Η επιμήκυνση αποπληρωμών χρεών και τόκων του Μνημονίου 2 μειώνουν τις αποπληρωμές μας βραχυπρόθεσμα αυξάνοντας όμως το συνολικό χρέος μακροπρόθεσμα – μετά το «σωτήριον» 2022 που, για κάποιο περίεργο λόγο, βρίσκεται στο επίκεντρο των σχεδίων της τρόικα. Και μάλιστα θα το αυξήσει συντριπτικά.

3. Υπολογίζεται ότι η απόδοση των κερδών της ΕΚΤ στο ελληνικό κράτος θα συνεισφέρει, τα επόμενα χρόνια, περί τα 7 δις. (Σημειωτέον ότι δεν ανακοινώθηκε αν θα επιστραφούν τα κέρδη που βγάζει η ΕΚΤ από το πτωχευμένο ελληνικό δημόσιο τους τελευταίους έξι μήνες.)
Από τα πιο πάνω φαίνεται καθαρά ότι το βάρος για την επίτευξη της μείωσης του ελληνικού δημόσιου χρέους (το οποίο του χρόνου θα αγγίξει το 200% του ΑΕΠ) στο 124% του ΑΕΠ έως το 2022 (κάτι που ανακοίνωσαν οι δανειστές μας ως τον συμφωνημένο στόχο) πέφτει σχεδόν αποκλειστικά στην θριαμβευτική επιτυχία της επαναγοράς των νέων (μετά PSI) ομολόγων, καθώς από τις δύο πρώτες αποφάσεις, μιλάμε για μια μείωση του χρέους μας το 2020 της τάξης των 9 δις, σε σύνολο περί των 350 δις. Ψίχουλα δηλαδή...

Διαβάζοντας τα νούμερα της τρόικας βλέπουμε ότι, μέσες-άκρες, το πλάνο της μείωσης του χρέους στο 124% του ΑΕΠ τα επόμενα οκτώ με δέκα χρόνια βασίζεται στην πρόθεση μείωσης του δημόσιου χρέους κατά 40 δις την ώρα που το ΑΕΠ θα αυξηθεί κατά 50 δις (ανακτά δηλαδή το κομμάτι που έχασε από την αρχή της Κρίσης). Θέτοντας στην άκρη το υπερασιόδοξο (για να μην πω γελοίο) σκέλος της βούλησης να αυξηθεί το ΑΕΠ κατά 50 δις (κάτι με το οποίο θα ασχοληθώ σε άλλο άρθρο), είναι δεδομένο ότι οι εταίροι μας υπολογίζουν να σβήσουν χρέος 31 δις μέσω της επαναγοράς του.

Δυστυχώς, οι ηγέτες μας δεν μας είπαν πως θα καταφέρουν έναν τέτοιο Ηράκλειο άθλο. Δεν είναι η πρώτη φορά που η επαναγορά χρέους συζητείται ως αντιπερισπασμός για να μην αποκαλυφθεί η έλλειψη πολιτικής βούλησης για πραγματική λύση. Δείτε εδώ. Το μόνο που ακούσαμε είναι ότι θα προσφέρουν στους ομολογιούχους τιμές όχι μεγαλύτερες από εκείνες που ίσχυαν την περασμένη Παρασκευή το απόγευμα. Το ερώτημα βέβαια τίθεται: Δεδομένου ότι τα ομόλογα αυτά, που εξέδωσε η κυβέρνηση Παπαδήμου-Βενιζέλου στο πλαίσιο του PSI, δεν κουρεύονται, γιατί κάποιος να τα πουλήσει στις τιμές της περασμένης Παρασκευής όταν κάποιος άλλος του δίνει περισσότερα; Ποιος άλλος; Τα hedge funds των οποίων τα σάλια τρέχουν με την ιδέα ότι θα τα αγοράσουν με έκπτωση και μετά, όπως έκαναν με την Αργεντινή πρόσφατα, θα τρέχουν το ελληνικό δημόσιο (ελέως αγγλικού δικαίου – αχ κ. Βενιζέλο!) στα δικαστήρια του Λονδίνου και της Ν. Υόρκης ζητώντας όλα τα κτήρια των πρεσβειών της Ελλάδας ανά τον κόσμο αν δε αποπληρωθουν εκατό τοις εκατό.

Περιληπτικά, το μόνο ουσιαστικό που συμφωνήθηκε είναι η απόδοση των περασμένων δόσεων του Μνημονίου οι οποίες είχαν παρακρατηθεί τους τελευταίους μήνες. Αντίθετα, όλη η υποτιθέμενη συμφωνία για την βιωσιμότητα του χρέους είναι εντελώς στον αέρα. Κι είναι στον αέρα όσο ΕΚΤ και εταίροι αρνούνται να παραδεχθούν ότι όλη η λογική του Μνημονίου (νέα μεγάλα δάνεια σε πτωχευμένες χώρες υπό τον όρο μέτρων που μειώνουν το ΑΕΠ τους) ήταν μια ύβρις που θα κατέληγε, με μαθηματική ακρίβεια, στην νέμεση. Και θα παραμένει στον αέρα όσο η κυβέρνησή μας εξακολουθεί να παραμένει θεατής στις διαπραγματεύσεις μεταξύ των δανειστών μας, πιστή στο Δόγμα Παπακωνσταντίνου: «Την επόμενη δόση να πάρουμε κι έχει ο Θεός».

Τέλος πάντων. Άλλο ένα Eurogroup  ήρθε και πέρασε. Άλλη μια δόση θα εισπραχθεί. Άλλη μια φορά η χώρα θα χωριστεί σε κυβερνητικούς που θριαμβολογούν (θυμίζοντας το δίδυμο Παπανδρέου-Παπακωνσταντίνου, ιδίως μετά την αντίστοιχη απόφαση επιμήκυνσης μετά μείωσης επιτοκίων τον Μάρτιο του 2011) και των υπόλοιπων που θρινούμε άλλη μια χαμένη ευκαιρία.

Εύχομαι ότι το γενικευμένο πλέον συναίσθημα, το οποίο έχουν αρχίσει να νιώθουν και οι πιο πιστοί Μνημονιακοί, πως η χώρα (κι όχι μόνο το χρέος της) βρίσκεται σε πορεία αποσύνθεσης λόγω του ενός και μοναδικού στόχου (δηλαδή την εξασφάλιση της επόμενης δόσης ενός τοξικού δανείου), να αποτελέσει την βάση μιας μελλοντικής σύμπνοιας που θα αντικαταστήσει την εκκολαπτόμενη εθνική διχόνοια.

(*) Τον τίτλο Συμβιβασμός με την Κρίση τον είχα δώσει σε άρθρο, εδώ στο protagon.gr, για τις θριαμβολογίες τον Μάρτιο του 2011 εκ μέρους κυβέρνησης Παπανδρέου-Παπακωνσταντίνου μετά την «εθνική επιτυχία» της επιμήκυνσης τους Μνημονίου 1 καθώς και της μείωσης των επιτοκίων δανεισμού. Ο Μαρξ είχε δίκιο: Η ιστορία επαναλαμβάνεται ως φάρσα.

του Γιάνη Βαρουφάκη