14η ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ ΛΕΣΧΗΣ ΑΝΑΓΝΩΣΗΣ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗΣ ΔΗΜΟΥ ΗΡΑΚΛΕΙΟΥ ΑΤΤΙΚΗΣ

«Ο κόσμος είναι ένα κομβόι με χιλιάδες καμιόνια φορτωμένα σακιά, οι άνθρωποι πεθαίνουν και τα βαριά σακιά σχεδόν άθικτα περιμένουν τους ώμους ενός δύστυχου απόγονου».

Στις 13 Μαρτίου 2013 πραγματοποιήθηκε η 14η συνάντηση της Λέσχης Ανάγνωσης της Βιβλιοθήκης του Δήμου Ηρακλείου Αττικής κατά την οποία συζητήθηκε το μυθιστόρημα της Ιωάννας Καρυστιάνη Τα σακιά (2010).

Με τίτλο αλληγορικό και χωρισμένο σε πέντε κεφάλαια, που φέρουν με τη σειρά τους τίτλους-κλειδιά της ιστορίας, η Ιωάννα Καρυστιάνη βάζει στο προσκήνιο δύο ήρωες τόσο σκοτεινούς όσο σκοτεινές είναι οι ζωές τους και οι εκτός ορίων πράξεις τους, ήρωες «της άλλης πλευράς», όπως λέει χαρακτηριστικά η ίδια, ήρωες που συνθλίβονται, καθένας κάτω από το βάρος του δικού του σακιού. Τα άλλα πρόσωπα της ιστορίας, δουλεμένα κι αυτά με εξαίρετη μαεστρία, πλαισιώνουν τους δύο ήρωες και έρχονται να παίξουν, μικρό ή μεγάλο, αλλά πάντως καίριο ρόλο στη ζωή των ηρώων, να καθορίσουν την ύπαρξή τους. 

Πρόκειται για ένα βιβλίο-πρόκληση τόσο για τη συγγραφέα όσο και για τον αναγνώστη, που οδηγεί, πάντα σύμφωνα με την ίδια, σε «δύσβατα τοπία του εσωτερικού εαυτού» και που απαντά στη θεώρησή της ότι «η τέχνη είναι παρεκτροπή» και «πρόταση στοχασμού», ότι η δουλειά του συγγραφέα είναι μία «μοναχική περιπλάνηση σε αφιλόξενα τοπία», μέσα από την «αληθινή αγωνία» του για τη «διερεύνηση της ανθρώπινης περιπέτειας».

Με γλώσσα που ξεχειλίζει από προφορικότητα, με ύφος και λόγο πυκνό, χειμαρρώδη και λαβυρινθώδη, σκληρό και ωμό, δουλεμένο τόσο ώστε να μην αφήνεται τίποτα στην τύχη, με γλώσσα που σοκάρει και λοξοδρομεί όπως ο ψυχισμός των ηρώων, η συγγραφέας παρακολουθεί την καθοδική, θα λέγαμε, πορεία των ηρώων της, θύματα του εαυτού τους και του περίγυρου, με μία τόσο διεισδυτική ματιά που συγκλονίζει. 

Μία ματιά που στέκεται και ανασύρει με φοβερή οξυδέρκεια τη λεπτομέρεια, τη θλιβερή λεπτομέρεια σε όλη την ασχήμια της, μία ματιά που αγκαλιάζει πρόσωπα και αντικείμενα, αλλά και μία ελληνική καθημερινή πραγματικότητα, που, ακόμα κι αν ηχεί ως φόντο, φαντάζει ως το καταστάλαγμα μιας ζωής από τη μεριά της συγγραφέως. Όσο για τα αντικείμενα, έχουν κι αυτά ένα ρόλο αποκαλυπτικό της ζωής των προσώπων, μοναδικά ώστε να ορίσουν και να ερμηνεύσουν τον ψυχισμό τους και τις καταστάσεις που βιώνουν, αλλά και να «γεμίσουν τα κενά των ανθρώπινων σχέσεων», όπως εξηγεί η ίδια η συγγραφέας. 

Οι φράσεις μεγάλες, αποτελούν σύμπλεγμα πολλές φορές ετερόκλιτων μικρότερων προτάσεων από σκέψεις, εσωτερικούς μονολόγους, περιγραφές, ερωταπαντήσεις και σιωπές. Οι σιωπές, βασανιστικές, αφοπλιστικές και βίαιες, σιωπές απομόνωσης και υπαρξιακής αγωνίας, σιωπές συγκρουσιακές με το εσωτερικό είναι ή με τον άλλον, σιωπές «σπαρακτικής έκκλησης για προσοχή», όπως τις ορίζει η συγγραφέας, όλες έχουν την ιδιαίτερη σημασία τους και δίνουν το στίγμα τους στην εξέλιξη της ιστορίας, στις σχέσεις των προσώπων. 

Οι καθαροί διάλογοι εμφανίζονται μικροί σε διάρκεια μα κοφτεροί, οι λέξεις μα κι οι ματιές, όπως οι σιωπές, είναι αμείλικτες. Λέξεις που ηχούν σαν φτιάρια, που σκάβουν μέχρι το βάθος, για να φέρουν στο φως μύχιες σκέψεις, απελπισία και πόνο, οργή και μίσος, αδυναμία και υποταγή, αφόρητη μοναξιά, φοβίες και μανίες, ενοχές, αυτοκαταστροφή και τρέλα, απαξίωση και ανέκφραστα συναισθήματα, σιωπές που υποθάλπουν την έκρηξη, συνειδητοποίηση του βαθύτερου εαυτού, τη ματαίωση μιας ζωής και την κάθαρση, τη βία και το θάνατο. 

Μα πιο πολύ από όλα υποθάλπουν την αφοπλιστική ανάγκη για αγάπη, τρυφερότητα κι ουσιαστική ανθρώπινη επικοινωνία. 

Η αφήγηση τριτοπρόσωπη, με τον αφηγητή αποστασιοποιημένο να παρατηρεί τα πάντα με πρωτοφανή οξυδέρκεια και δεικτικότητα, άμα χρειαστεί, να βλέπει με τα μάτια των ηρώων, μεταφέροντας στον αναγνώστη τα πράγματα ιδωμένα από διαφορετικές οπτικές γωνίες. 

Η αφήγηση δεν είναι γραμμική, δεν ξεδιπλώνεται αβίαστα, έχει χρονικά άλματα στο παρελθόν, στο μέλλον, έχει επαναλήψεις, γεννά ερωτήματα με απαντήσεις που θα δοθούν σε κάποια άλλη απρόβλεπτη στιγμή μέσα στο κείμενο.

Η συζήτηση κατά τη συνάντηση των μελών της Λέσχης, έντονη και ζωηρή, όπως αναμενόταν, στράφηκε σε όλα τα παραπάνω και επεκτάθηκε ιδιαίτερα στην προσωπικότητα των δύο ηρώων, της μάνας Βιβής Χολέβα και του γιού της Λίνου, στη μεταξύ τους σχέση, στη σκιαγράφηση του πορτρέτου τους και της ψυχολογίας τους, στις πράξεις στις οποίες οδηγούνται, πράξεις που απέχουν κατά πολύ για να αποτελούν υπόδειγμα, στα γιατί που κατακλύζουν τον αναγνώστη, προβληματίζουν και οδηγούν σε στοχασμό.

Η επόμενη συνάντηση της Λέσχης δόθηκε στις 10 Απριλίου 2013. Το βιβλίο που θα συζητηθεί είναι Το υπόγειο του Ντοστογιέφσκι.