Πού είναι οι γυναίκες;

Οι ευκαιρίες για καινοτομία είναι εδώ. Οι γυναίκες πού είναι; Με την ευκαιρία του διαγωνισμού Call to Innovation, ξεκινήσαμε την αναζήτηση μιλώντας με τη Μαρίκα Λάμπρου, διευθύνουσα σύμβουλο της εταιρείας SingularLogic, η οποία έχει εργαστεί σε μερικές από τις μεγαλύτερες εταιρείες στο στίβο της τεχνολογικής εξέλιξης.


Συμφωνείτε με τη διαπίστωση ότι από τη συζήτηση περί καινοτομίας, τεχνολογίας και γενικότερης αλλαγής απουσιάζουν σε μεγάλο βαθμό οι γυναίκες; 
Ναι, οι γυναίκες αποτελούν σχετικά μικρό ποσοστό των φανερά ενασχολούμενων με την τεχνολογία και την καινοτομία. Αυτό έχει να κάνει με παγιωμένες νοοτροπίες που τις θέλουν να ασχολούνται με «μαλακότερα» θέματα. Όμως, αντικειμενικά, δεν έχουν τίποτα να ζηλέψουν το ανδρικό φύλο, όταν η σύγκριση αφορά την ποιότητα των παραγόμενων ιδεών και αποτελεσμάτων. Αντίθετα, συχνά οι ιδέες τους είναι πιο ρηξικέλευθες και πιο «ανοιχτές», αφού καλούνται να «σπάσουν» παλαιολιθικές αντιλήψεις και νοοτροπίες. Αρκεί να δει κανείς νέες επιχειρήσεις που δημιουργήθηκαν από γυναίκες, επιτεύγματα γυναικών επιστημόνων (που ευτυχώς πληθαίνουν), κοινωνικές πρωτοβουλίες. Συμπερασματικά λοιπόν: Ναι, οι γυναίκες είναι λιγότερο «ηχηρές» και εμφανείς στη συζήτηση περί τεχνολογίας και καινοτομίας, αλλά γίνονται ολοένα περισσότερες. Απόδειξη οι εισαχθείσες σε πολυτεχνικές σχολές κι ακόμα μεγαλύτερη απόδειξη οι επιδόσεις τους.

Δεν θεωρείτε ότι ακόμα αποθαρρύνονται από το να ακολουθήσουν επαγγέλματα σχετικά με την τεχνολογία, τα μαθηματικά, την επιστήμη; 
Όταν μπήκα στο Πολυτεχνείο (πριν πολλά χρόνια) ήμασταν 6 κορίτσια στους 60 εισαχθέντες. Σήμερα η αναλογία είναι πολύ μεγαλύτερη. Παρόλα αυτά, ακούω καμιά φορά μαμάδες φιλενάδων των κοριτσιών μου να ωθούν άμεσα ή έμμεσα τις κόρες τους σε επαγγέλματα που δεν θα τις ζορίσουν, δεν θα έχουν ευθύνες, δεν θα απαιτούν πολλές ώρες δουλειάς. Η μετάφραση στο μυαλό μου είναι: δεν θα κάνουν κάτι που να το αγαπούν, δεν θα παθιαστούν ποτέ με τη δουλειά τους, δεν θα ξεχωρίσουν, δεν θα παλέψουν για κάτι διαφορετικό, δεν θα προσδοκούν, δεν θα ελπίζουν. Θα αναπνέουν;

Πώς πιστεύετε ότι θα μπορούσε να αντιστραφεί αυτή η τάση;
Η εμπειρία μου λέει ότι αξίζει τα νέα κορίτσια να έχουν όνειρα πιο μακρινά από τις βλέψεις των μαμάδων τους, αξίζει να προσπαθήσουν για να περάσουν μια ζωή γεμάτη δυνατές εμπειρίες. Όσο περισσότερα παραδείγματα ισορροπημένων ενεργών γυναικών έχουμε, τόσο περισσότερες θα είναι οι αυριανές διακεκριμένες επιστήμονες και επιτυχημένες επαγγελματίες, και στις θετικές επιστήμες. Χρειαζόμαστε περισσότερα παραδείγματα. Και βέβαια, χρειαζόμαστε μια οικογένεια πιο ανοιχτή στις κοινωνικές αλλαγές και εξελίξεις, πιο υποστηρικτική στις γενναίες επιλογές. Έχουμε δρόμο, αλλά είμαστε σε καλή πορεία, πιστεύω.

Πόσο σημαντική θεωρούμε την επαγγελματική δημιουργικότητα και φιλοδοξία για τις γυναίκες; Έχω την αίσθηση ότι τη βάζουμε σε δεύτερη μοίρα...
Μας εκπαιδεύουν να τη βάζουμε σε δεύτερη μοίρα, ενώ πρέπει να αποτελεί προτεραιότητα. Τα «περιορισμένα» όνειρα γκρεμίζουν τις φιλοδοξίες, υποβιβάζουν τους στόχους, στενεύουν τους ορίζοντες, απαξιώνουν την αυτοεκτίμηση και την αυτοπραγμάτωση. Η επαγγελματική καταξίωση δεν εκλαμβάνεται ως απόδειξη δημιουργικότητας αλλά ως κατάντια. Όμως η καλλιέργεια της επαγγελματικής φιλοδοξίας έχει να κάνει με τη διεκδίκηση της προσωπικής ολοκλήρωσης. Δεν την δικαιούμαστε, όπως όλοι; Δεν έχουμε υποχρέωση, απέναντι στους εαυτούς μας, να ψάξουμε μέσα μας και να ακολουθήσουμε τα μηνύματα της καρδιάς μας; Δεν είναι κοινωνικά ωφέλιμο να αξιοποιήσουμε τις δυνατότητες μας;

Ισχύει το ότι, εν μέσω κρίσης, καλλιεργείται ένα κλίμα που νομιμοποιεί την επιστροφή των γυναικών στο σπίτι;
Tα ποσοστά ανεργίας των γυναικών λένε μάλλον αυτό, αλλά η πραγματικότητα που ζούμε λέει και κάτι άλλο. Λέει ότι πολλές γυναίκες αποτελούν πια τον μοναδικό εργαζόμενο της οικογένειας και άρα δεν έχουν καμιά επιλογή να γυρίσουν στο μοντέλο ζωής των γιαγιάδων τους. Αντίθετα, έχουν ανάγκη να στηρίξουν την οικογένειά τους. Σε κάθε περίπτωση, η έξω από το σπίτι ενασχόληση (και δη επαγγελματική) είναι πηγή δύναμης πολλαπλώς. Γιατί να την απεμπολήσουμε;

Έχετε περάσει το μεγαλύτερο μέρος της επαγγελματικής σας ζωής ως εργαζόμενη μητέρα. Ποια είναι η αίσθησή σας; Μπορούμε να τα συνδυάσουμε όλα; Τι χάνουμε και τι κερδίζουμε στην πορεία; 
Οι κόρες μου έχουν μεγαλώσει δίπλα σε μια μάνα απόλυτα ανθρώπινη, ευάλωτη κάποιες φορές, αλλά σταθερή, που ξεκαθάρισε τις επιλογές της από τότε που ήταν μωρά. Συνεχίζουν να είναι η πρώτη μου προτεραιότητα – πάντα θα είναι. Τις σέβομαι και σέβονται τις επιλογές μου. Τις αγαπώ και εκτιμούν τη διαδρομή μου. Παίρνω από αυτές και παίρνουν από μένα, όχι χωρίς κόστος. Δεν υπάρχουν παράδεισοι. Οι ισορροπίες – κυρίως ψυχής – είναι καθημερινό ζητούμενο. Το παλεύεις κάθε μέρα, το χάνεις και το ξαναβρίσκεις. Οι εργαζόμενες μητέρες μπορούμε να τα καταφέρνουμε, αλλά με κόπο και με μικρές απώλειες. Χρειάζεται προσπάθεια και ορισμός των προτεραιοτήτων ανά πάσα στιγμή. Και πάνω απ’ όλα ειλικρίνεια και καθαρό μυαλό. Είναι εύκολο να σε πάρει η κάτω βόλτα, αν δεν έχεις ξεκάθαρα «θέλω».

Ποια είναι τα στοιχεία καινοτομίας που θα θέλατε να δείτε στην αντιμετώπιση των γυναικών στον εργασιακό στίβο;
Σίγουρα όχι τις «κατ’ επιβολήν» ποσοστώσεις! Ακόμα και αν αυτό ακούγεται αιρετικό και αντιφεμινιστικό. Οι ξεκάθαροι, κοινοί και για τα δύο φύλα, κανόνες και η ορθή τήρησή τους είναι ο μόνος τρόπος να αποκατασταθούν οι ισορροπίες. Η αντιμετώπιση των γυναικών στο περιβάλλον εργασίας δεν χρειάζεται καινοτομίες. Απαιτεί «ίσα μέτρα και ίσα σταθμά», μόνο. Το οποίο, ναι, θα μπορούσε να πει κανείς ότι αποτελεί καινοτομία σε σχέση με αυτό που κατά κανόνα συμβαίνει.

Ποια στοιχεία καινοτομίας θα θέλατε να δείτε στον τρόπο με τον οποίο οι γυναίκες διεκδικούν αυτά που έχουν ανάγκη;
Και στον τρόπο διεκδίκησης οι κανόνες είναι απλοί: Να είσαι ο εαυτός σου. Δεν χρειάζεται να προσπαθούμε να παραστήσουμε αυτό που δεν είμαστε ή αυτό που νομίζουμε ότι είναι επιθυμητό από τους άλλους. Το διαφορετικό φύλο δεν πρέπει να λογίζεται ως αμαρτία ή ένδειξη αδυναμίας και υποταγής. Η διαφορετικότητα είναι απαραίτητη σχεδόν παντού και ο συνδυασμός οδηγεί πάντα σε καλύτερα αποτελέσματα. Τα κριτήρια αξιολόγησης, όμως, πρέπει να γίνουν πιο ουσιαστικά. Αυτό πρέπει να διεκδικήσουμε: να κρινόμαστε επί της ουσίας όχι επί του φύλου.


Η Στέλλα Κάσδαγλη είναι δημοσιογράφος, μεταφράστρια και συγγραφέας. Εργάζεται ως διευθύντρια σύνταξης του περιοδικού Cosmopolitan και είναι συν-ιδρύτρια του δικτύου mentoring για γυναίκες Women On Top. 

ένα άρθρο των πρωταγωνιστών