«Πετρέλαιο θέρμανσης ή αιθαλομίχλη;»

Με το που πέφτει η θερμοκρασία στα μονοψήφια, το λεκανοπέδιο μοιάζει με τεράστια ψησταριά. Η «τζακίλα» κάνει την ατμόσφαιρα αποπνικτική και πυροδοτεί μία σειρά συζητήσεων γύρω από τους κινδύνους της ατμοσφαιρικής ρύπανσης για την ανθρώπινη υγεία, την ανάγκη μείωσης του ειδικού φόρου κατανάλωσης (ΕΦΚ) στο πετρέλαιο θέρμανσης, την ανάγκης καταβολής επιδόματος θέρμανσης σε οικονομικά αδύναμες ομάδες πληθυσμού.

Το ΥΠΕΚΑ βγαίνει από τον διαρκή του λήθαργο, δίνει εντολή να αρχίσουμε να μετράμε τη ρύπανση (δηλαδή το είχαμε σταματήσει;) και συνιστά στους αστούς να μην καίνε ό,τι νά 'ναι αλλά μόνο… πιστοποιημένα καύσιμα. Εντυπωσιακά αντανακλαστικά και κινητικότητα. Μόνο που αφορούν τα συμπτώματα και όχι τα αίτια, τα οποία δεν αγγίζει κανείς (σχεδόν).

Ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή όμως.

• Ο συνδυασμός της οικονομικής κρίσης με την αύξηση της τιμής του πετρελαίου θέρμανσης έχει οδηγήσει στην κατακόρυφη μείωση της κατανάλωσής του με δυσμενείς επιπτώσεις στην κοινωνία, αλλά και στην οικονομία (αφού δεν εισπράττονται προϋπολογισμένοι φόροι).
• Λόγω της διεύρυνσης της «ενεργειακής φτώχειας», οι πολίτες αναζητούν φθηνές, εναλλακτικές λύσεις για τη θέρμανση χρησιμοποιώντας – κυριολεκτικά – ό,τι καίγεται. Το αποτέλεσμα είναι οι ανεξέλεγκτα αυξημένες συγκεντρώσεις επικίνδυνων ρύπων στην ατμόσφαιρα με δυσμενείς επιπτώσεις στην υγεία, αλλά και στην εθνική οικονομία, λόγω της αντίστοιχης επιβάρυνσης του ευρύτερου συστήματος υγείας.
• Τα σπίτια μας, τα γραφεία μας (και εδώ συνυπολογίζουμε φυσικά και τα κτίρια του ευρύτερου δημόσιου τομέα) είναι ενεργειακά «σουρωτήρια» - που κοστίζουν ακριβά τόσο στον οικογενειακό, όσο και τον κρατικό προϋπολογισμό - αφού χρειάζονται πολλαπλάσια ενέργεια ανά τετραγωνικό μέτρο για τη θέρμανσή τους, σε σχέση με αντίστοιχα π.χ. στη Δανία ή τη Φινλανδία. Περίπου μισό δις € είναι ετησίως τα χρήματα των φορολογουμένων που κατευθύνονται προς την κάλυψη ενεργειακών δαπανών σε (ενεργειακά) ακατάλληλα κτίρια του ελληνικού δημοσίου.
• Το όποιο επίδομα θέρμανσης εστιάζει περιορισμένα και κυρίως προσωρινά στο σύμπτωμα, ενώ δεν αντιμετωπίζει το πρόβλημα της κατασπατάλησης πόρων, επιτείνοντας έτσι την αιμορραγία της οικονομίας, που κάθε χειμώνα θα επαναλαμβάνεται
• Το πρόβλημα θα το ξαναδούμε και το καλοκαίρι κάθε χρονιάς (δροσισμός των κτιρίων) που - με δεδομένη την αύξηση των τιμολογίων της ΔΕΗ - θα υπάρξουν ανάλογες επιπτώσεις για την κοινωνία και την εθνική οικονομία. Επιπλέον, για την αποφυγή black out θα απαιτείται εισαγωγή ηλεκτρικής ενέργειας ή λειτουργία ακριβών μονάδων εισαγόμενων ορυκτών καυσίμων.  

Η κατάσταση μοιάζει αδιέξοδη. Στην πραγματικότητα όμως, αδιέξοδος αποδεικνύεται ο τρόπος με τον οποίο την αντιμετωπίζουν οι κυβερνήσεις διαχρονικά. Ας μιλήσουμε λοιπόν για τη διέξοδο και τη λύση: την ενεργειακή αναβάθμιση του κτιριακού αποθέματος της χώρας!
Τα έργα εξοικονόμησης ενέργειας σε κτίρια (κατοικίες, εμπορικός και δημόσιος τομέας) μπορούν να αποτελέσουν βασικό πυλώνα επανεκκίνησης της οικονομίας, αφού την εκσυγχρονίζουν και αυξάνουν την ανταγωνιστικότητά της, δημιουργούν βιώσιμες επενδύσεις με δεκάδες χιλιάδες νέες θέσεις εργασίας, μειώνουν τις δημόσιες δαπάνες και φυσικά περιορίζουν τις εισαγωγές πετρελαίου.
Θέλετε και κάτι πιο χειροπιαστό; Αν επενδύαμε στην ενεργειακή αναβάθμιση κατοικιών, χρήματα αντίστοιχα με αυτά που προορίζονται για νέες οδικές αρτηρίες (7 δις €), τα οφέλη για την εθνική οικονομία και την κοινωνία θα ήταν πολλαπλάσια. Πιο συγκεκριμένα:

• Περισσότερες από 40.000 θέσεις εργασίας, σε δεκάδες διαφορετικές ειδικότητες του ευρύτερου κατασκευαστικού (μονώσεις, υαλοπίνακες, μηχανικοί κ.α.) και εγχώριου βιομηχανικού τομέα (ηλιακοί θερμοσίφωνες, λέβητες βιομάζας κ.α.), μοιρασμένες σε όλη τη χώρα, για την περίοδο 2013-2016.
• 300.000-500.000 νοικοκυριά, περίπου το 15% του πληθυσμού δηλαδή, που θα έχουν πιο ανθρώπινες συνθήκες διαβίωσης μειώνοντας το λογαριασμό θέρμανσης και ψύξης κατά 50% ή ισοδύναμα κατά 150 εκατ. €.
• Μείωση εισαγωγών πετρελαίου κατά 100.000-150.000 τόνους ετησίως.
• Προστασία του περιβάλλοντος και της δημόσιας υγείας.
• Πραγματική και κοινωνικά δίκαιη ανάπτυξη της οικονομίας.

Αντί για τους διαγκωνισμούς κοινωνικής ευαισθησίας γύρω από το ξεροκόμματο του επιδόματος θέρμανσης (το ψάρι) ας δούμε λοιπόν ένα φιλόδοξο και αποτελεσματικό πρόγραμμα ενεργειακής αναβάθμισης των ελληνικών κτιρίων (το ψάρεμα). Σε κάθε άλλη περίπτωση, η ίδια ανούσια συζήτηση θα επαναληφθεί με τον θερινό καύσωνα, με τα κρύα του επόμενου χειμώνα κοκ.


*Ο Νίκος Χαραλαμπίδης είναι διευθυντής του ελληνικού γραφείου της Greenpeace.
 protagon.gr