Οι βασικοί άξονες για την βιώσιμη ανάπτυξη της Αττικής

Προκειμένου να διασφαλιστεί η βιώσιμη ανάπτυξη της Αττικής, το χωρικό πρότυπο της Περιφέρειας διαμορφώνεται, πλέον, σύμφωνα με τις αρχές της πολυκεντρικότητας και της συνοχής, αλλά πάντα με γνώμονα τον περιορισμό της κατανάλωσης φυσικών πόρων, εδαφών και ενέργειας και την εν γένει μείωση του οικολογικού προβλήματος. 

Με αυτή τη λογική, αποδίδει ισότιμη βαρύτητα στον αστικό και στον εξωαστικό χώρο, με την αντιμετώπισή τους ως συμπληρωματικών συνιστωσών ενός ενιαίου λειτουργικού συνόλου.

Στο πλαίσιο των Στρατηγικών Επιλογών για τη βιώσιμη ανάπτυξη της Περιφέρειας, οι βασικοί άξονες πολιτικής είναι:

α) η βέλτιστη χρήση και αξιοποίηση της ήδη πολεοδομημένης γης, με την προώθηση προγραμμάτων επανάχρησης εγκαταλελειμμένων βιομηχανικών περιοχών, αναπλάσεων ή αστικής ανασυγκρότησης,

β) η παρεμπόδιση της εξάπλωσης και διάχυσης του οικιστικού ιστού,

γ) η θωράκιση του εξωαστικού χώρου και της γεωργικής γης από τις πιέσεις συρρίκνωσης και

δ) η διασφάλιση της συνοχής του συστήματος των χώρων πρασίνου και των ελεύθερων χώρων της Αττικής, με την ένταξή τους σε ενιαίο δίκτυο πρασίνου.

Ο χώρος της Αττικής, σε πρώτη φάση, μπορεί να διαχωριστεί με βάση δίκτυο Περιοχών Στρατηγικής Σημασίας, οι οποίες αποτελούν τις περιοχές – κλειδιά που αναλαμβάνουν δομικό ρόλο στη διάρθρωση του χώρου. Οι Περιοχές αυτές εντάσσονται σε τρείς κατηγορίες, οι οποίες αντιστοιχούν στους τρεις στρατηγικούς στόχους του «Ρυθμιστικού Σχεδίου Αθήνας/Αττικής (ΡΣΑ)»:

1. Αναπτυξιακοί Πόλοι

Οι Αναπτυξιακοί Πόλοι είναι τα αστικά κέντρα και οι περιοχές που παρουσιάζουν ισχυρό αναπτυξιακό δυναμικό σε διάφορους τομείς παραγωγής και επιδιώκεται να

λειτουργήσουν ως μοχλός ανάπτυξης και βελτίωσης της ανταγωνιστικότητας για το

σύνολο της Αττικής ή και σε εθνικό επίπεδο. Οι Αναπτυξιακοί Πόλοι μπορεί να διαφοροποιούνται, ανάλογα με τις κυρίαρχες αναπτυσσόμενες δραστηριότητες, (i) ως προς το χαρακτήρα τους, πολλαπλό ή εξειδικευμένο, και (ii) την εμβέλειά τους, διεθνή ή διαπεριφερειακή. Λειτουργούν, μάλιστα, συμπληρωματικά και συγκροτούν αναπτυξιακό δίκτυο που καλύπτει όλη την Αττική.

2. Κέντρα / Περιοχές Εξισορρόπησης και Συνοχής

Τα Κέντρα / Περιοχές Εξισορρόπησης και Συνοχής παίζουν καθοριστικό ρόλο για τη διασφάλιση της ισόρροπης ανάπτυξης, την άμβλυνση των ανισοτήτων και την προώθηση της κοινωνικής και οικονομικής συνοχής. Επιδιώκεται να στηρίξουν την

οργάνωση και τη βελτίωση της ποιότητας ζωής σε όλους τους οικισμούς της περιοχής εμβέλειάς τους.

3. Περιοχές Περιβαλλοντικής Βιωσιμότητας

Οι Περιοχές Περιβαλλοντικής Βιωσιμότητας επιτελούν τις καθοριστικές λειτουργίες για την προστασία του περιβάλλοντος, τη διατήρηση της οικολογικής ισορροπίας, της βιοποικιλότητας, τη μείωση της ατμοσφαιρικής ρύπανσης, τη ρύθμιση των βιοκλιματικών συνθηκών και τη διασφάλιση της ποιότητας ζωής των κατοίκων. Σε αυτή την κατηγορία εντάσσονται και οι περιοχές που συντελούν στη διατήρηση της φυσικής και πολιτισμικής φυσιογνωμίας της Αττικής, ως στοιχείου της ταυτότητας και της αναγνωρισιμότητάς της.

Υπό το ίδιο πρίσμα βιωσιμότητας, το Οικιστικό Δίκτυο οργανώνεται με πολυκεντρική δομή σε τρία ιεραρχικά επίπεδα, στη βάση των αρχών της ισόρροπης ανάπτυξης και της συμπληρωματικότητας. Συγκεκριμένα, τα ιεραρχικά αυτά επίπεδα είναι τα Μητροπολιτικά Κέντρα, τα Διαδημοτικά Κέντρα Ευρείας Ακτινοβολίας και τα Δημοτικά Κέντρα.

Ο διευρυμένος ρόλος αυτών των κέντρων αφορά στη συγκέντρωση πολλαπλών δραστηριοτήτων και εξυπηρετήσεων. Για τη στήριξη της δυναμικότητας και της ζωτικότητάς τους και τη διασφάλιση ενός συνεκτικού δικτύου υποδομών, επιδιώκεται η ενδυνάμωσή τους, η βελτίωση, διεύρυνση και ποιοτική αναβάθμιση των αστικών ελεύθερων χώρων, η αποθάρρυνση της περαιτέρω γραμμικής ανάπτυξής τους, καθώς και η αποφυγή χωροθέτησης ανταγωνιστικών δραστηριοτήτων μεγάλης κλίμακας στην ευρύτερη περιφέρειά τους.

α) Μητροπολιτικό Κέντρο

Τα συζυγή κέντρα Αθήνας και Πειραιά αναδεικνύονται σε Μητροπολιτικό Κέντρο εθνικού και περιφερειακού επιπέδου, για το οποίο επιδιώκεται η κοινωνική συνοχή, η συνολική ανάταξη του αστικού και φυσικού περιβάλλοντος, η αναζωογόνηση της κεντρικότητας, η αναβάθμιση της λειτουργικότητας, και η επιλεκτική ενίσχυσή του με νέες μητροπολιτικές δραστηριότητες.

β) Διαδημοτικά Κέντρα Ευρείας Ακτινοβολίας

Συγκεντρώνουν πολυδιάστατη ανάπτυξη, έχουν σημαντική εμβέλεια στη Χωρική Ενότητα στην οποία ανήκουν, αναδεικνύουν τον ιδιαίτερο χαρακτήρα της και σε ορισμένες περιπτώσεις συνιστούν δίκτυο συμπληρωματικών κέντρων.

1.Τα Διαδημοτικά Κέντρα Ευρείας Ακτινοβολίας εντός Χωρικής Ενότητας Λεκανοπεδίου είναι :

Καλλιθέα, Γλυφάδα, Μαρούσι, Κηφισιά, Νέα Ιωνία, Περιστέρι, Κερατσίνι.

2.Τα Διαδημοτικά Κέντρα Ευρείας Ακτινοβολίας εκτός Χωρικής Ενότητας Αθήνας- Πειραιά είναι :

Παλλήνη, Κορωπί, Ραφήνα, Λαύριο, Αχαρνές, Αγ. Στέφανος, Ωρωπός, Ελευσίνα, Μέγαρα, Αίγινα.

γ) Δημοτικά Κέντρα:

Συνιστούν έδρες Δήμων με ανεπτυγμένο διοικητικό χαρακτήρα. Ενισχύεται η πολυ-λειτουργικότητά τους και διευρύνεται η εμβέλειά τους, ώστε να αποτελέσουν

τοπικούς μοχλούς ανάπτυξης.

 Με κύριο μέλημα την άμβλυνση των προβλημάτων και την ανάδειξη της φυσιογνωμίας των Χωρικών Ενοτήτων και Υποενοτήτων, ενδεικτικά, στη χωρική ενότητα Αθήνας – Πειραιά, βασικές προτεραιότητες είναι:

1. Αναβάθμιση του ρόλου του κέντρου της Αθήνας με έμφαση στον πολιτισμό, την δημιουργικότητα, τον τριτογενή τομέα και τις υποδομές, ως παράγοντες οικονομικής ανάπτυξης και κοινωνικής συνοχής.
2. Ενίσχυση του Πειραιά, ως πόλου ναυτιλίας και διαμετακομιστικού εμπορίου, πολιτισμού και τουρισμού.
3. Ενίσχυση της διασύνδεσης των δραστηριοτήτων δευτερογενή και τριτογενή τομέα για τη στήριξη του Διεθνούς και Εθνικής Εμβέλειας Πόλου Αθήνας – Πειραιά, του Πόλου του Θαλάσσιου Μετώπου, του Ερευνητικού – Εκπαιδευτικού Πόλου Ζωγράφου – Αγ. Παρασκευής και του Πόλου Διαπεριφερειακής Εμβέλειας Βόρειας Αθήνας.
4. Ενθάρρυνση ποιοτικής εξειδίκευσης των μικρομεσαίων επιχειρήσεων μεταποίησης και εμπορίας στην παραγωγή προϊόντων και υπηρεσιών και λειτουργικής διασύνδεσής τους, για τη δημιουργία ολοκληρωμένων παραγωγικών συμπλεγμάτων.
5. Οργάνωση των χώρων παραγωγής και προώθηση του αστικού τουρισμού (συνεδριακού, εκθεσιακού, αθλητικού, επιχειρηματικού, πολιτιστικού, αναψυχής).
6. Βελτίωση της ποιότητας του αστικού περιβάλλοντος, με ανάπλαση και αναβάθμιση του αστικού ιστού και των υποδομών, ιδιαίτερα σε πολεοδομικά και κοινωνικά υποβαθμισμένες περιοχές, με γηρασμένο κτιριακό απόθεμα και μεγάλες πυκνότητες.
7. Χωρικές συνιστώσες της βιώσιμης ανάπτυξης και ανασυγκρότησης των Κέντρων αποτελούν: η πολύ-λειτουργικότητα, η επανάχρηση των κενών κτιριακών υποδομών, η αισθητική αναβάθμιση του κτιριακού αποθέματος και προβολή του ποικίλου αρχιτεκτονικού – πολεοδομικού σχεδιασμού, η προάσπιση της αρχιτεκτονικής κληρονομιάς, η συγκέντρωση των υπερτοπικών και τοπικών λειτουργιών στα Πολεοδομικά Κέντρα και η αποφυγή διάχυσης στις παρόδιες ζώνες μεγάλων οδικών αξόνων, η προσπελασιμότητα του δημόσιου χώρου και η βελτίωσή του, ιδιαίτερα σε υποβαθμισμένες περιοχές της Δυτικής Αθήνας και του Πειραιά.
8. Βελτίωση και ανάδειξη του φυσικού περιβάλλοντος στο εσωτερικό του αστικού ιστού, με την ενίσχυση των χώρων πρασίνου και με τη διαφύλαξη του κοινόχρηστου χαρακτήρα της παράκτιας ζώνης.
9. Προώθηση του βιοκλιματικού σχεδιασμού και της ενεργειακής αποδοτικότητας των κτιρίων και των υποδομών. Υποχρεωτική φύτευση των ακάλυπτων χώρων των οικοπέδων και βιοκλιματική ανάπλαση ελεύθερων χώρων.

Όλα αυτά απλώς για να μπουν οι βάσεις στον προσδιορισμό του ρόλου της Περιφέρειας Αττικής στο εθνικό επίπεδο και για την ενίσχυση της θέσης της Αθήνας στο σύστημα των ευρωπαϊκών και διεθνών μητροπόλεων. Αδιαμφισβήτητα, χρειάζεται να γίνουν ενέργειες και σε πολλούς άλλους τομείς, όπως αναδεικνύεται και μέσα από την ποικίλη δημοσιογραφική ύλη των εφημερίδων “Οικοpress” και “Social Activism Αθηνών”.

---

Πηγές:

courses.arch.ntua.gr

www.organismosathinas.gr

www.minenv.gr