11η ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ ΤΗΣ ΛΕΣΧΗΣ ΑΝΑΓΝΩΣΗΣ ΤΗΣ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗΣ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΗΡΑΚΛΕΙΟΥ

Στην ενδέκατη συνάντηση της Λέσχης Ανάγνωσης της Βιβλιοθήκης του Δήμου Ηρακλείου Αττικής, την τελευταία για το 2012, που πραγματοποιήθηκε στις 19 Δεκεμβρίου, η συζήτηση εστιάστηκε στο Καφενείο Καρνάκ (1974) του νομπελίστα αιγύπτιου συγγραφέα Ναγκίμπ Μαχφούζ και στο μυθιστόρημα της Ρέας Γαλανάκη Ο βίος του Ισμαήλ Φερίκ πασά (1989), το πρώτο ελληνικό μυθιστόρημα που εντάχτηκε στη συλλογή αντιπροσωπευτικών έργων της Unesco, το 1994. 

Χωρίς να προτίθεται να γράψει «ιστορικό μυθιστόρημα ή μυθιστορηματική βιογραφία», όπως ισχυρίζεται η ίδια, η Ρέα Γαλανάκη θεωρεί ότι ο «λογοτέχνης δεν υποκρίνεται τον ιστορικό. Η δική του ευαισθησία, όταν επιχειρεί τη σύνδεση του δικού του παρόντος και μιας στιγμής του παρελθόντος, επικεντρώνεται στη μελέτη της ανθρώπινης ψυχής και περιπέτειας μέσα από το πλαίσιο που του παρέχουν συγκεκριμένοι βίοι ή περιστατικά».  

Στη συνάντηση επιχειρήθηκε μία, κατά το μέτρο του δυνατού, παράλληλη και συγκριτική προσέγγιση και μελέτη των δύο έργων. Με την Αίγυπτο, κοινό παρονομαστή, αλλά σε δύο διαφορετικές χρονικά ιστορικές στιγμές, και τους ήρωες βαθύτατα επηρεασμένους από το εκάστοτε ιστορικό γίγνεσθαι που έρχεται σαν καταλύτης για να εκμηδενίσει προσωπικότητες, να ισοπεδώσει έως να αφανίσει ταυτότητες και κοινωνίες, τα δύο έργα σκιαγραφούν, με το δικό του το καθένα τρόπο, χαρακτήρες σε αναζήτηση ταυτότητας, παλιάς ή καινούργιας. Μπλεγμένα αδυσώπητα στο ρου της ιστορίας, τα πρόσωπα, είτε πραγματικά είτε φανταστικά -ή ακόμα καλύτερα εν δυνάμει πραγματικά-, χάνουν εαυτούς, χάνουν την οικογένειά τους, φίλους κι εραστές, πρόσωπα πολυαγαπημένα, και αναζητούν απεγνωσμένα χαμένους εαυτούς και χαμένες πατρίδες, κυριολεκτικά ή συμβολικά. 

Ειδικότερα, αναφορικά με το Καφενείο Καρνάκ η συζήτηση περιστράφηκε γύρω από:

• το σημαντικό ρόλο που κατέχει το καφενείο στη ζωή αλλά και στο έργο του Ναγκίμπ Μαχφούζ – ο μικρόκοσμος της Αιγυπτιακής κοινωνίας

• την νασερική Αίγυπτο, την Αίγυπτο της επανάστασης του 1952, την Αίγυπτο του Πολέμου των έξι ημερών και τον τρόπο που αυτή αποτυπώνεται στην πορεία και την εξέλιξη του έργου 

• τη λογοκρισία στην οποία υποβλήθηκε το έργο του συγγραφέα, το διωγμό που υπέστη ο ίδιος από το καθεστώς

• τους θεσμούς, τις ιδιαιτερότητες και τις αντιφάσεις της αιγυπτιακής κοινωνίας

• τη δομή του έργου, την αφηγηματική τεχνική και το ρόλο του αφηγητή 

• το ρόλο της ιστορίας και της πολιτικής ζωής στην εξέλιξη της δράσης, στη διαμόρφωση του χαρακτήρα και της πορείας των προσώπων

• την πολιτική διάσταση του έργου

• την αναζήτηση ταυτότητας από τα άτομα και από μία ολόκληρη κοινωνία

• την ψυχοσύνθεση των χαρακτήρων, τις απογοητεύσεις και ματαιώσεις που τους συνέθλιψαν, το πέρασμα από τον ενθουσιασμό και την αθωότητα στην ενηλικίωση και τον ακρωτηριασμό των συνειδήσεων

• τα κυριότερα θέματα, όπως ο έρωτας, η αγάπη και η λυτρωτική δύναμή της, η θέση της γυναίκας στην αιγυπτιακή κοινωνία, η απολυταρχία και η κατάχρηση εξουσίας, η πικρία και η ηθική ήττα ενός λαού

• τη γραφή και τη γλώσσα που χρησιμοποιεί ο συγγραφέας, τη ρεαλιστική και διεισδυτική ματιά του  

Σχετικά με τον Βίο του Ισμαήλ Φερίκ πασά, τα κυριότερα σημεία που θίχτηκαν είναι: 

• μύθος και ιστορία, το ιστορικό υλικό και πλαίσιο ανάπτυξης της δράσης και η μυθοπλασία, η λειτουργία της ιστορίας και της μυθοπλασίας, ιστορικά πρόσωπα, σχέση Ανατολής-Δύσης το 19ο αιώνα / 

• η δομή και τα μέρη του έργου και η τεχνική της αφήγησης και τα διάφορα επίπεδά της: η τριτοπρόσωπη και πρωτοπρόσωπη αφήγηση και η επιστολογραφία, η σημασία της κυκλικής αφήγησης, της δυαδικότητας και των εσωτερικών μονόλογων.

• ο μυθιστορηματικός και ο ιστορικός χρόνος, οι αναχρονισμοί / οι εννέα μήνες της επιστροφής, ο συμβολισμός τους και οι τρεις εκδοχές του θανάτου σε παραλληλισμό με τις τρεις εκδοχές του πεπρωμένου της μάνας

• η γραφή, το ύφος, η γλώσσα και ο ποιητικός λόγος της συγγραφέα, ο λυρισμός και ο ρεαλισμός στη γραφή, οι εικόνες, οι αλληγορίες, η χρήση των συμβόλων και οι συμβολισμοί (π.χ. η σπηλιά, ο κύκλος και η ευθεία))

• η ψυχοσύνθεση του κεντρικού ήρωα, η διπλή ταυτότητα και η διχασμένη συνείδηση, η σχέση του με τα άλλα πρόσωπα της ιστορίας, το προσωπικό του δράμα, η τραγικότητα του ήρωα

• ο ρόλος του περιβάλλοντος, του τοπίου και της φύσης στον ψυχισμό του ήρωα

• ο ρόλος των αισθήσεων και των αντικειμένων

• η μνήμη και τα παιγνίδια της / ο ρόλος της ανάμνησης

• η θέση του ονείρου και των οραμάτων

• η ανάκληση των ψυχών και η «τελετή» της κάθαρσης στην πατρική εστία / αναφορά στη νέκυια και τη λ΄ ραψωδία της ομηρικής Οδύσσειας 

• το μεταφυσικό στοιχείο και οι οιωνοί

• η σχέση ατόμου και Ιστορίας / παρελθόντος-παρόντος 

• η φιλοσοφική διάσταση του έργου

• τα καίρια θέματα, όπως: η αιχμαλωσία, η εξορία και η ελευθερία, η νοσταλγία και ο νόστος, η εσωτερική συνειδησιακή σύγκρουση σε αντιδιαστολή με τις εξωτερικές συγκρούσεις και τους πολέμους, η υπαρξιακή αγωνία του ατόμου, η μοίρα, η προσωπική επιλογή, η κάθαρση, η παιδική ηλικία και η αθωότητα, το πένθος και η μοναξιά, η γέννηση και ο θάνατος 

Κατά τη συνάντηση αυτή συζητήθηκε επίσης η προοπτική της δημιουργίας Συλλόγου Φίλων της Βιβλιοθήκης, που θα στηρίζει και θα προωθεί το έργο της Βιβλιοθήκης.

 

Η επόμενη συνάντηση της Λέσχης Ανάγνωσης έχει προγραμματιστεί για τις 16 Ιανουαρίου στις 18:00μ.μ.  με το βιβλίο του Μπέρτολτ Μπρεχτ Ο καλός άνθρωπος του Σετσουάν. Στο τέλος της συζήτησης θα ακολουθήσει η κοπή της πίτας μας για το νέο έτος. 

 

Σημειώνεται ότι στα πλαίσια των δράσεων της Λέσχης, τα μέλη της πρόκειται να παρακολουθήσουν την ομώνυμη παράσταση βασισμένη στο βιβλίο του Μπέρτολτ Μπρεχτ Ο καλός άνθρωπος του Σετσουάν  της Κατερίνας Ευαγγελάτου στη Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών του Ιδρύματος Ωνάση (23.1.2013-10.2.2013).

http://www.iraklio-library.gr/

Η ΥΠΕΥΘΥΝΗ             

ΤΗΣ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗΣ

ΦΡΟΣΩ ΠΑΥΛΙΔΟΥ         

Ο ΑΝΤΙΔΗΜΑΡΧΟΣ

ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΜΠΟΥΚΗΣ