Νόμος για τα αυθαίρετα..Μνημείο προχειρότητας!

Μνημείο προχειρότητας -ενδεικτικό του τρόπου με τον οποίο, σε αρκετές περιπτώσεις, λειτουργεί η δημόσια διοίκηση- αποτελεί ο νόμος 4014/11, περί τακτοποίησης αυθαιρέτων.

Κι αυτό, γιατί προκειμένου να καταστεί δυνατή η εφαρμογή του απαιτήθηκε η έκδοση δεκάδων διευκρινιστικών εγκυκλίων, υπουργικών αποφάσεων και νομοθετικών πράξεων, οι οποίες, όμως, σε αρκετές περιπτώσεις, έρχονταν σε αντίθεση με τον νόμο. 

Το θέμα απασχόλησε και τον Συνήγορο του Πολίτη, που στις 6/7/2013, κοινοποίησε, πόρισμα – έκθεση, στον υπουργό Περιβάλλοντος, Γιάννη Μανιάτη, προκειμένου, στον νέο Νόμο, που έχει κατατεθεί στην Βουλή, να αποφευχθούν καταστάσεις αντίστοιχες εκείνων του άρθρου 24 (του 4014/11, που αφορά στα δικαιολογητικά και στην διαδικασία υπαγωγής στην ρύθμιση), για το οποίο, μέχρι σήμερα έχουν εκδοθεί:

- πέντε νομοθετικές τροποποιήσεις,

- τρεις ερμηνευτικές εγκύκλιοι,

- πέντε Κοινές Υπουργικές Αποφάσεις,

- μία Πράξη Νομοθετικού Περιεχομένου, ενώ,

- με έναν δεύτερο νόμο, τον Ν.4061/12, προστέθηκε ένα ακόμη άρθρο.
Κι εάν κάποιος, λόγω της πολυπλοκότητας του θέματος, θα μπορούσε να παραβλέψει όλη αυτή την νέα «νομολογία», κατ΄ ουδένα τρόπο μπορεί να παραβλέψει το γεγονός, ότι, στις περισσότερες των περιπτώσεων, οι ερμηνευτικές εγκύκλιοι αντίκεινται στον ίδιο τον νόμο.

Οι περιπτώσεις που ακολουθούν είναι χαρακτηριστικές:

Εγκύκλιος ακυρώνει διάταξη, ποιοι υπάγονται στην ρύθμιση
Στο άρθρο 24, παρ. 18 ορίζεται, ότι «τις ρυθμίσεις του νόμου υπάγονται και κτίσματα που έχουν ανεγερθεί με άδεια που εκδόθηκε με έλεγχο της αρμόδιας Πολεοδομίας και μεταγενέστερα ανακλήθηκε ή ακυρώθηκε για οποιονδήποτε λόγο, εκτός κι εάν η ανάκληση οφείλεται στην υποβολή αναληθών στοιχείων...».

Στην εκδοθείσα, όμως, ερμηνευτική εγκύκλιο 7/28.5.2012, στην Ενότητα Α2γ, αναφέρεται ότι «στην περίπτωση που η ανάκληση οφείλεται στην υποβολή αναληθών στοιχείων, τα κτίσματα δεν μπορούν να υπαχθούν στο άρθρο 24, του Ν. 4014/11, μπορούν, όμως, να ρυθμιστούν με βάση τις λοιπές διατάξεις και προϋποθέσεις του νόμου».

Ποιες είναι αυτές;
Όσο κι αν ψάξει κάποιος την εγκύκλιο δεν θα τις βρει, γιατί, απλά, δεν αναφέρονται, αλλά ούτε και από τις διατάξεις του Ν.4014/11 προκύπτει η δυνατότητα αυτή.

Για τις τελεσίδικες δικαστικές αποφάσεις κατεδάφισης
Με τον Ν.4014/11, παρέχεται η δυνατότητα τακτοποίησης αυθαιρέτων, για τα οποία υπάρχουν τελεσίδικες δικαστικές αποφάσεις που επιβάλλουν την κατεδάφισή τους. 

Κάτι, που, όπως επισημαίνει στο πόρισμά του ο Συνήγορος του Πολίτη, «έρχεται σε αντίθεση με τα συνταγματικά κατοχυρωμένα δικαιώματα της δικαστικής προστασίας (άρθρο 20) και της υποχρέωσης συμμόρφωσης της διοίκησης με τις δικαστικές αποφάσεις (άρθρο 95).

Ανέγερση κτίσματος σε μη χαρακτηρισμένη (δασική ή όχι), περιοχή
Ακίνητο που έχει ανεγερθεί σε περιοχή όπου εκκρεμεί ο χαρακτηρισμός της (δασικής ή όχι), με τον Ν. 4014/11, μπορεί να δηλωθεί. Εάν, ωστόσο, προκύψει ότι βρίσκεται σε δασική έκταση τότε εξαιρείται αυτομάτως, της διαδικασίας, σε όποιο στάδιο κι εάν βρίσκεται αυτή. Και με βάση άλλες διατάξεις του νόμου, αυτομάτως, «παγώνουν» τα επιβληθέντα πρόστιμα ανεγέρσεως και διατηρήσεως αυθαιρέτου.

Κι από εδώ και πέρα, αρχίζει ο κυκεώνας...
Πολίτης ζήτησε το «πάγωμα» των προαναφερθέντων προστίμων.

Η αρμόδια Υπηρεσία Δόμησης (Πολεοδομία), απέρριψε το αίτημα, με το αιτιολογικό, ότι έχει ανεγερθεί σε έκταση, την οποία ο οικείος δασάρχης έχει χαρακτηρίσει, ως δασική.

Εκκρεμεί, ωστόσο, η εκδίκαση δικαστικής προσφυγής.

Έτσι, η Διεύθυνση Οικοδομικού Κανονισμού του Υπουργείου (ΔΟΚΚ), έδωσε διαμετρικά αντίθετη ερμηνεία, αποφαινόμενη ότι το κτίσμα μπορεί να υπαχθεί στην ρύθμιση και τα επιβληθέντα πρόστιμα ανεγέρσεως και διατηρήσεως αυθαιρέτου διαγράφονται.

Όταν ερμηνεύουν τον Νόμο οι Δήμοι
Αυθαίρετο, που έχει ανεγερθεί σε περιοχή προστασίας υπόγειων υδάτων, εντάχθηκε στον Ν.4014/11 και ο ενδιαφερόμενος ιδιοκτήτης, μετά την καταβολή της πρώτης δόσης, ζήτησε την σύνδεση του ακινήτου με τα δίκτυα κοινής ωφέλειας (άρθρο 24, παρ. 10, του Ν.4014/11).

Η αρμόδια Δημοτική Επιχείρηση, όμως, αρνήθηκε να κάνει την σύνδεση, επειδή το ακίνητο βρίσκεται σε περιοχή προστασίας υπογείων υδάτων. Κι αυτό, παρά το γεγονός, ότι με τον Ν.4014/11, οι περιοχές προστασίας υπογείων υδάτων δεν περιλαμβάνονται στις εξαιρέσεις υπαγωγής στην ρύθμιση.

Στο πόρισμά του, ο Συνήγορος του Πολίτη επισημαίνει και γενικότερα ζητήματα που προέκυψαν κατά την εφαρμογή του Ν.4014/11, όπως το «ενιαίο ειδικό πρόστιμο», που εισπράττεται και αποδίδεται υπέρ του Πράσινου Ταμείου, για την αντιστάθμιση των δυσμενών συνεπειών στο Περιβάλλον.

Για την ακρίβεια, τονίζει, ότι αντί οι πόροι να διοχετευθούν (σύμφωνα με τον 4014/11) μόνον σε έργα περιβάλλοντος, αναλώθηκαν για την κάλυψη του ελλείμματος του προϋπολογισμού (ΦΕΚΑ΄229/2012), με το Πράσινο Ταμείο να δικαιούται να εκταμιεύει μόνον το 2,5% των διαθεσίμων του, ετησίως.

Ένα ακόμη θέμα που θίγει ο Συνήγορος του Πολίτη, είναι η διάταξη του άρθρου 24, παρ. 2δ και 3 του Ν.4014/11, σύμφωνα με την οποία οι ενδιαφερόμενοι ιδιοκτήτες ή οι εκπρόσωποί τους, υποβάλλουν «με πλήρη ευθύνη τους» τα δικαιολογητικά τακτοποίησης και η αρμόδια Υπηρεσία προβαίνει μόνον στον έλεγχο πληρότητας του φακέλου.

Η διαδικασία, όμως, αυτή είναι άκρως προβληματική, αφού μετακυλύει την ευθύνη στους ιδιοκτήτες, οι οποίοι, σύμφωνα με τον Συνήγορο του Πολίτη, «πολλές φορές, προβαίνουν σε διαδικασία τακτοποίησης, χωρίς να γνωρίζουν, ότι η ιδιοκτησίας τους, για διαφορετικούς σε κάθε περίπτωση λόγους δεν δύναται τελικά να ενταχθεί στην ρύθμιση». Έτσι, οι πολίτες υποβάλλουν, στις οικείες Πολεοδομίες αιτήσεις διαγραφής των προστίμων ανεγέρσεως και διατηρήσεως, που σε αρκετές περιπτώσεις, μετά τον έλεγχο, δεν γίνονται δεκτές και αποστέλλονται στις αρμόδιες φορολογικές αρχές.

Σύμφωνα με τον Συνήγορο του Πολίτη, έχουν διαπιστωθεί προβλήματα εκ μέρους των Υπηρεσιών να ερμηνεύσουν τον Ν.4014/11 και κρίνεται σκόπιμο, ο έλεγχος να διενεργείται κατά την υποβολή των δηλώσεων. Με αυτόν τον τρόπο θα διασφαλίζεται η εξαίρεση υπαγωγής στις διατάξεις του νόμου, για τις περιοχές τουλάχιστον, εκείνες που υπάγονται στην κατοχυρωμένη συνταγματικά προστασία του περιβάλλοντος.

Και καταλήγει, με την απόφαση του Συμβουλίου της Επικρατείας, που έκρινε ως αντισυνταγματικό τον Ν.4014/11, επισημαίνοντας, ότι η ηγεσία του ΥΠΕΚΑ πρέπει να καταβάλει κάθε δυνατή προσπάθεια, ώστε ο νέος νόμος να είναι εναρμονισμένος με τις επιταγές του Συντάγματος, ώστε να αποφευχθούν προβλήματα, αντίστοιχα εκείνων του Ν.4014/11.

SKAI